Društvo psihologa Srbije ima potrebu da reaguje na izjave i stavove koji su izneti u emisiji 150 minuta na Prvoj srpskoj televiziji, kada su na temu „Na društvenim mrežama pojavili su se lažni psihoterapeuti“ govorili prof. dr Ivana Stašević Karličić, VD direktorka klinike za psihijatrijske bolesti „Dr Laza Lazarević“, Aleksandar Ugljarević, advokat i Marko Milićević, lajfkouč. Kao strukovno i naučno udruženje psihologa Srbije, imamo obavezu i odgovornost da zaštitimo društveni položaj psihologa od različitih neutemeljenih izjava osoba koje imaju određeni uticaj u društvu.

Tokom navedene emisije izneseni su stavovi koji nisu u skladu sa Zakonom o uslovima za obavljanje psihološke delatnosti, sa Zakonom o zaštiti lica sa mentalnim smetnjama, ali ni u skladu sa Zakonom o zdravstvenoj zaštiti na koji se prof. dr Stašević Karličić pozivala:

U ovoj emisiji su iznesene tvrdnje da se samo na osnovu mišljenja psihijatra odlazi na psihoterapiju, kao i da samo psihijatar određuje kada je vreme za psihoterapiju i kakva je psihoterapija osobi potrebna. Problemi zbog kojih osobe traže stručnu pomoć daleko prevazilaze opseg problema kojima se psihijatri bave. Svaka osoba ima pravo da sama donese odluku o tome da li određene probleme poput emocionalnih i razvojnih kriza, međuljudskih problema, prevladavanja određenih neprijatnih životnih iskustava ili gubitaka, može sama da razreši ili joj je potrebna stručna pomoć, kao i kakva vrsta stručne pomoći joj je potrebna. Osim toga, i osobe koje su trenutno hospitalizovane na psihijatriji ili one koje nisu trenutno hospitalizovane, ali su korisnici psihijatrijskih usluga, prema Zakonu o zaštiti lica sa mentalnim smetnjama imaju pravo, ali ne i obavezu da poslušaju mišljenje svog psihijatra po pitanju različitih aspekata tretmana zbog kojih su potražili psihijatrijsku pomoć.

Osim toga u ovoj emisiji se navodi da morate biti lekar da biste se bavili mislima i emocijama, budući da one imaju određeni patoanatomski supstrat. Prema Zakonu o uslovima za obavljanje psihološke delatnosti, psihološka delatnost obuhvata psihološka ispitivanja, psihološke tretmane i savetovanja. Psihologija se kao nauka bavi mislima i emocijama gotovo od trenutka kada je postala samostalna nauka, a u psihologiji je razvijeno na desetine teorijskih modela o emocijama i kogniciji, koji imaju svoju empirijsku potvrdu. Osim toga brojni psihološki tretmani su zasnovani upravo na ovim teorijskim modelima koji se bave emocijama i kognicijom.  

Dalje, prof. dr Stašević Karličić navodi da ljudi koji se bave psihoterapijom na svoju ruku, krše Zakon o zdravstvenoj zaštiti. Iako smo u potpunosti saglasni sa konstatacijom da je potrebno zaštiti klijente od nestručnih lica koji nude svoje usluge kao stručne, moramo primetiti da se u Zakonu o zdravstvenoj zaštiti ne definišu uslovi za obavljanje psihoterapije, naprotiv psihoterapija se ni ne spominje u tekstu ovog Zakona.  

Na kraju, tvrdi se da se samo lekari i sertifikovani psihoterapeuti mogu baviti lečenjem, što je problematično na dva nivoa. Ovi navodi su u suprotnosti sa Zakonom o zdravstvenoj zaštiti prema kome se lečenjem mogu baviti samo zdravstveni radnici, sa definisanim potrebnim formalnim obrazovanjem. Iz ove izjave nije jasno na koji način osobe koje imaju završenu edukaciju iz nekog psihoterapijskog modaliteta u okviru određenih udruženja građana, stiču pravo da se bave medicinskom strukom, odnosno lečenjem, kao i na koji način tokom tih edukacija bivaju obrazovane o „patoanatomskim supstratima emocija i kognicija“. Kao drugo, delatnost psihoterapije nije isključivo psihijatrijska delatnost i stoga ju je vrlo problematično nazivati lečenjem. Podsetimo, u Šifrarniku zanimanja koji je propisan Odlukom o jedinstvenom kodeksu šifara za unošenje i šifriranje podataka u evidencijama u oblasti rada (Sl. glasnik RS, br. 56/18), psihoterapija je prepoznata kao jedno od zanimanja kojima se bave psiholozi.

Na kraju, apelujemo na medije da u ovakvu vrstu diskusija uključe i diplomirane psihologe, kao i da usled sve češćih lažnih predstavljanja, provere sa Društvom psihologa Srbije da li je osoba koju pozivaju kao sagovornika zaista diplomirani psiholog, ili se tako lažno predstavlja.